TÜRK PROFESÖRDEN ÇEVRECİ İCAT
İnsanoğlunun tabiata verdiği zararları tersine çevirebilmek için bu çağın teknolojik gelişmeleri arasında en çok giyilebilir teknoloji öne çıkıyor. Bu fikirle yola çıkan University of California Riverside elektrik mühendisliği profesörü Mihri Özkan, yüzerken denizleri temizleyebilen bir bikini tasarladı. Sponge Suit adını taşıyan bikininin karbon bazlı materyali, su hariç her şeyi (kimyasal atık gibi) emebiliyor ve bu sayede yüzme aktivitesini çevre dostu bir eyleme dönüştürüyor.
Nanoteknoloji üzerine çalışmaları ile tanınan Profesör Mihri Özkan, kendisi gibi profesör olan eşi Cengiz Özkan’la birlikte su içindeki kimyasal atık ve petrol gibi zararlı atıkları emebilen materyali Sponge üzerinde dört yıl önce çalışmaya başlamış. Hafif ve ona rağmen epey güçlü emiş gücüne sahip olan Sponge, sünger benzeri fakat suyu iten yapıda karbon bazlı bir materyal. Su ile suyu kirleten maddenin ayrımında kullanılan bu güçlü materyalin Özkan’ın belirttiğine göre üretim maliyeti de oldukça düşük. Sponge’ın gram başı maliyeti 15 cent. Çünkü öncü malzemesi şeker. Su hariç her şeyi emebilen materyal, kendi ağırlığının 25 katı kadar atık emebiliyor. Emdiği kimyasal atıkları 1000 santigrat derecede ısıtılana kadar bünyesine hapseden Sponge, bu yüksek sıcaklıkta eritildiğinde orijinal formu olan sıvı hale dönüşüyor. Geri dönüştürülebilir bir malzeme olduğu için bu işlemin ardından kirli atıklardan arındırılarak tekrar şekillendirilmeye uygun hale geliyor.
Sponge’ı giyilebilir bir ürüne dönüştürme fikri ise uluslararası bir mimari ve tasarım ofisi olan New York ve İstanbul tabanlı Eray Carbajo‘dan gelmiş. Eray Carbajo takımından Pınar Güvenç, İnanç Eray ve Gonzalo Carbajo, bu çevre dostu mayo için Prof. Özkan’la kendi laboratuarında birlikte çalışmışlar. İçteki Sponge materyalini kaplayan çerçeve elastik bir madde olan elastomer kullanılarak 3D yazıcı ile elde edilmiş. Sponge Suit, 54 gram ağırlığında ve 2 mm kalınlığında. Sponge Suit’in giyilebilir teknoloji kategorisinde ödülü de bulunuyor.
Sponge Suit tasarımı, Prof. Özkan’ın çevreci giyilebilir teknolojiler yaratmak için başlangıç seviyesindeki bir çaba olarak görülebilir. Seri üretime geçmesi o kadar da zor görünmese de son tüketici tarafından kullanımı, geri dönüşüm için gerçekleşmesi gereken gelişmelere bağlı. Tek parça mayo veya bone gibi tasarımlarda da kullanılması mümkün olan Sponge’u geliştiren ekibin hedefi, gelecekte hangi tür mayoyu giyiyor olursa olsun herkesin sadece denizde yüzerek çevre temizliğine katkıda bulunabilmesi. Plajlarını, ormanlık alanlarını, denizlerini, okyanuslarını büyük bir hızla kirleten insanlar olarak, giyilebilir teknolojiyi temiz çevre bilinci için kullanmaya hazır mıyız, orası bilinmez.
